W dzisiejszym cyfrowym świecie dbanie o higienę cyfrową i bezpieczeństwo w sieci jest równie ważne, jak mycie rąk czy zapinanie pasów w samochodzie. Nie musisz być ekspertem technicznym, aby chronić siebie i swoje dane online. Przygotowaliśmy zestaw prostych porad, które pomogą zadbać o bezpieczeństwo w sieci.
Ochrona danych i kont osobistych
1. Sprawdź, czy Twoje dane nie wyciekły
- Jak to zrobić?
- Odwiedź stronę haveibeenpwned.com i wpisz swój adres e-mail.
- Jeśli Twoje dane wyciekły:
- Zmień hasła do zagrożonych kont.
- Używaj unikalnych haseł dla każdego konta.
2. Silne i unikalne hasła
- Tworzenie bezpiecznych haseł:
- Używaj kombinacji wielkich i małych liter, cyfr oraz znaków specjalnych.
- Unikaj oczywistych fraz i ciągów znaków.
- Korzystanie z menedżerów haseł:
3. Dwuskładnikowe uwierzytelnianie (2FA)
- Dlaczego warto je włączyć?
- Dodatkowa warstwa zabezpieczeń chroniąca przed nieautoryzowanym dostępem.
- Jak włączyć 2FA na Facebooku:
- Przejdź do Ustawień > Bezpieczeństwo i logowanie > Uwierzytelnianie dwuskładnikowe.
- Postępuj zgodnie z instrukcjami.
Bezpieczne korzystanie z internetu
4. Bądź wyczulony na hejt w sieci
- Czym jest hejt w sieci:
- Negatywne, obraźliwe lub agresywne komentarze i treści skierowane do osób lub grup.
- Jak reagować na hejt:
- Nie odpowiadaj agresją – może to tylko zaostrzyć sytuację.
- Zachowaj dowody – zrób zrzuty ekranu wiadomości lub komentarzy.
- Zgłoś niewłaściwe treści – korzystaj z funkcji zgłaszania w serwisach społecznościowych.
- Gdzie zgłosić, jeśli dziecko doświadcza hejtu:
- Policja
- Linia dla Dzieci i Młodzieży: 116 111
- Telefon dla Rodziców i Nauczycieli: 800 100 100
- Numer interwencyjny SOS: 800 12 12 12
- Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę – wsparcie psychologiczne i prawne.
- dyżurnet.pl – zgłaszanie nielegalnych treści w internecie.
- Jak zapobiegać hejtowi:
- Rozmawiaj z dzieckiem o odpowiedzialnym korzystaniu z internetu.
- Ucz empatii i szacunku do innych użytkowników sieci.
- Monitoruj aktywność online dziecka, zachowując przy tym zaufanie.
5. Rozpoznawanie i unikanie oszustw
- Jak rozpoznać oszustwo:
- Nieoczekiwane wiadomości od nieznajomych lub z dziwną treścią.
- Błędy językowe i nienaturalny styl pisania.
- Podejrzane linki i załączniki, zwłaszcza z nieznanych źródeł.
- Prośby o poufne informacje lub pilne działania.
- Oferty zbyt atrakcyjne, obiecujące łatwe zyski.
- Jak się chronić:
- Nie udostępniaj poufnych danych.
- Weryfikuj tożsamość nadawcy.
- Uważaj na linki i załączniki.
- Aktualizuj oprogramowanie i korzystaj z programów antywirusowych.
- Ograniczaj publiczne udostępnianie informacji.
Higiena cyfrowa i równowaga
6. Higiena cyfrowa i kontrola rodzicielska
- Ustalanie limitów czasu online:
- Pomaga to w zachowaniu równowagi między światem cyfrowym a realnym.
- Wyłączanie niepotrzebnych powiadomień:
- Zmniejsza rozproszenie i stres.
- Aplikacje wspierające:
- Forest – pomaga w skupieniu i ograniczeniu czasu na urządzeniach.
- Cyfrowa Równowaga – oficjalna aplikacja Google dla Androida.
- Narzędzia kontroli rodzicielskiej:
- mOchrona
- Family Link – monitorowanie aktywności dzieci w sieci.
7. Lokalizacja urządzeń i udostępnianie lokalizacji
- Znajdź swoje urządzenie:
- Android: findmydevice.google.com
- iOS: icloud.com/find
- Udostępnianie lokalizacji w Mapach Google:
- Otwórz aplikację Mapy Google, przejdź do menu i wybierz Udostępnianie lokalizacji.
8. Weryfikacja informacji i zgłaszanie incydentów
- Sprawdzaj wiarygodność źródeł:
- Korzystaj z narzędzi takich jak Perplexity AI.
- Bądź na bieżąco z zagrożeniami:
- Śledź CyberAlerty i oficjalne komunikaty.
- Zgłaszanie incydentów:
- CERT Polska – zgłoś zagrożenie przez formularz online lub wyślij SMS na numer 8080.
Dodatkowe zasoby i materiały edukacyjne
9. Materiały edukacyjne
- Polecane filmy:
- FACEBOOK WERYFIKACJA DWUETAPOWA – KROK PO KROKU
Ten film prezentuje szczegółową instrukcję, jak włączyć uwierzytelnianie dwuskładnikowe na koncie Facebook. Jest to dokładny przewodnik krok po kroku, idealny dla osób mniej technicznych. - CyberBezpieczni | Część 1 – Bezpieczeństwo w sieci
Ten odcinek prowadzony przez Annę Andrychowską, edukatorkę i specjalistkę ds. dydaktyki, omawia ogólne zasady bezpieczeństwa w sieci. Może być przydatny do wprowadzenia tematu ochrony kont. - Jak udostępniać lokalizację w Mapach Google?
Ten film wyjaśnia, jak korzystać z funkcji udostępniania lokalizacji w Mapach Google
- FACEBOOK WERYFIKACJA DWUETAPOWA – KROK PO KROKU
- Oficjalne poradniki:
- Konfigurowanie uwierzytelniania dwuskładnikowego
Strona gov.pl zawiera szczegółowe instrukcje dotyczące konfigurowania uwierzytelniania dwuskładnikowego. Możesz wykorzystać te informacje do stworzenia własnej prezentacji lub materiałów drukowanych. - Poradniki bezpieczeństwa
Ministerstwo Sprawiedliwości udostępnia serię filmów instruktażowych, które choć nie dotyczą bezpośrednio Facebooka, pokazują jak korzystać z różnych form uwierzytelniania w systemach rządowych. Mogą one posłużyć jako dodatkowe przykłady znaczenia 2FA.
- Konfigurowanie uwierzytelniania dwuskładnikowego
Pamiętaj!
Twoja ostrożność i świadomość są najlepszymi narzędziami w walce z zagrożeniami w sieci. Zachęcamy do regularnych rozmów z dziećmi na temat bezpiecznego korzystania z internetu oraz do korzystania z dostępnych narzędzi wspomagających bezpieczeństwo cyfrowe.