Pierwsze ślady pobytu ludzi, na terenach na których leży obecne Skłudzewo, datuje się już na około 4000 lat p.n.e.
Większe kompleksy osadnicze datować można na okres kultury łużyckiej. Dowody na potwierdzenie tej tezy znaleźli archeolodzy niemieccy, którzy na początku XX w. prowadzili badania wykopaliskowe. Na podstawie tych badań, osadnictwo, na obszarze dzisiejszego Skłudzewa, datuje się już na XII a nawet XIV w. p.n.e. W czasie przeprowadzonych prac odnaleziono, pochodzące z tego okresu, relikty kultury łużyckiej.
z nawarstwień kulturowych grodziska
Rys. Andrzej Kola
Według niektórych źródeł, pierwsze pisemne wzmianki o Skłudzewie (w wersji: Sklodzaw) pojawiają się na początku XV wieku, wśród posiadłości rycerzy ziemi chełmińskiej (w prokuratorii bierzgłowskiej). W roku 1965 do rejestru zabytków zostało wpisane grodzisko w Skłudzewie. Jednak ze względu na złe oznaczenie na mapach, mimo prób odszukania w latach ’70 i ’80, nie udało się jednak dokładnie zlokalizować położenia tego zabytku. W 1991 roku, z inicjatywy założycieli Fundacji Piękniejszego Świata, pracownicy UMK Toruń przeprowadzili ponowne badania archeologiczne, pracami kierował Andrzej Kola. Po rozpoczęciu prac, w innej lokalizacji niż poprzednie badania, zespół odniósł w końcu sukces. Wykopaliska wykazały pozostałości gródku późnośredniowiecznego. Znalezione artefakty (m.in. pozostałości ceramiki, żelazne elementy uzbrojenia, żelazne przedmioty gospodarstwa domowego), poprzez liczne analogie, potwierdzają XIV-XV wieczne pochodzenie grodziska. Grodek broniony był podwójną linią fos, pomiędzy którymi znajdował się wał ziemny na szczycie którego znajdowały się konstrukcje drewniane. Odkryte grodzisko prawdopodobnie pełniło funkcję siedziby rycerskiej – niewielkiej warowni krzyżackiej, wywnioskować można to na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych. Teksty te podają również nazwiska dwóch właścicieli Skłudzewa: Hanosa i Dytrycha, którzy jako uczestnicy krzyżackiej służby wojskowej są beneficjentami odszkodowań wojennych. W 1414 roku wojska Władysława Jagiełły zniszczyły Skłudzewo, możliwe że w tym także wspomniane grodzisko. Na ten rok niektóre źródła podają także innych właścicieli: przedstawicieli polskiej szlachty – Pietrasza i Dytryka.
Od XVI do XIX wieku Skłudzewo, w całości lub części, zmieniało często właścicieli. W posiadaniu wsi byli: Dorpowscy (1515), Przyłubscy (1523), którzy odsprzedali swoją część Michaelowi Kranichowi von Postnikowi, ten w 1533 zbył swoją własność Dorpowskim, w 1558 roku mieszczanie toruńscy Ambaratowscy i Zachariasze sprzedali część wsi Głuchowskiemu, który odsprzedał ją Dorpowskim. Dorpowscy w 1604 (a wg Praetoriusa w 1577) sprzedali majątek miastu Toruń. Skłudzewo jako własność miasta notowane jest do 1616, w którym to roku Toruń zamienia się z Walerym Bystramem oddając Skłudzewo za Rychnowo, Orzechowo i Borówno. W 1620 Skłudzewo należy do Eufrozyny Krokowskiej, żony sędziego ziemskiego z Pucka. Potem wieś zostaje wydzierżawiona a następnie sprzedana Dorpowskim, pod których zarządem znajduje się od 1627 do 1736. Następnie Skłudzewo przechodzi do rąk Browińskich, od 1782 – Chrząstowskich, którzy sprzedali je Kalksteinom. Kolejni właściciele: Heinrich Wilhvon Kleist (od 1792), Samuel Friedrich Wolff (od 1802), syn Johann August Wolff (od 1831), wdowa po nim, Augusta Wolff (od 1849), Julius Freitag (od 1855), baron Louis von Luttwitz (od 1858), Karl Konig (od 1861). W 1863 r. nowym nabywcą majątku zostaje August Brauer z Bremy. W wyniku decyzji nowego właściciela, rozebrano poprzedni dwór wybudowany przez Dorpowskich i rozpoczęto budowę nowej posiadłości. Pozostałościami po rezydencji Dorpowskich są piwnice, znajdujące się w zachodniej części parku. Nowo powstający pałacyk utrzymany miał być w stylu neogotyckim, modnym w tym okresie. Nowa rezydencja miała powstać dla żony Augusta Brauera – Emmy z domu Chopard. Według miejscowych przekazów ulubioną rozrywką Emmy była jazda konna. Niestety podczas jednej z przejażdżek koń spłoszył się i spadł z jeźdźcem z pobliskiej skarpy. Emma zginęła w wieku zaledwie 33 lat. Na terenie parku znajdują się także pozostałości nekropolii, można tam znaleźć płytę nagrobną Emmy, jedną z nielicznych możliwych do identyfikacji. Cmentarz początkowo zapewne był miejscem wiecznego spoczynku rodziny Brauerów (od 1873 roku), sądząc jednak po ilości mogił, mógł w późniejszym czasie służyć także społeczności lokalnej (prawdopodobnie od 1904 roku pełnił funkcję komunalnego cmentarza ewangelickiego). W roku 1868 liczba mieszkańców szacowana jest na 217. Poprzedni spis był dokonany w 1820 roku, gdy populację Skłudzewa szacowano na 138 osób. Widzimy więc dość znaczny wzrost populacji w ciągu niespełna 50 lat (+79 osób!). Różnica może wynikać zarówno z prac prowadzonych przez Augusta Brauera, jak i błędów w którymś ze spisów. Wzrost liczebności ludności może jednak być iluzoryczny i być spowodowany tym, że w roku 1820 w spisie podano liczbę samych katolików we wsi (138), których w roku 1868 było 135, przy liczbie 76 ewangelików i 6 osobach nieznanego wyznania. Ze względu na ludność mieszaną wyznaniowo, wieś należała do parafii katolickiej w Łążynie, jak i ewangelickiej stacji kaznodziejskiej, mającej siedzibę w samym Skłudzewie (konfesyjnie był to Kościół Ewangelicko-Luterski w Polsce Zachodniej).
Źródło: www.skludzewo.pl
W 1902 r. pałacyk w Skłudzewie został upaństwowiony i zamieniony na szkołę z mieszkaniami dla nauczycieli. W 1905 roku ilość mieszkańców Skłudzewa wynosiła około 288 osób (co pośrednio uwiarygadnia liczbę mieszkańców z roku 1868 ). W tym czasie administracyjnie Skłudzewo podlegało pod Gminę Rzęczkowo (Rentsckau). W roku 1926 z inicjatywy dwóch mieszkańców wsi powstaje Ochotnicza Straż Pożarna w Skłudzewie, która istnieje do dnia dzisiejszego. Przy drodze od starej remizy do pałacyku, znajduje się mały memoriał poświęcony mieszkańcom, zamordowanym w 1939 roku przez nazistów. W okresie okupacji hitlerowskiej, dworek dalej pełnił funkcje edukacyjne, tym razem w służbie okupantowi. Odbywały się tutaj szkolenia dla Hitler-Jugend oraz przez pewien czas znajdował się tu przejściowy obóz dla dzieci polskich (poddawanych germanizacji). Po wojnie pałacyk powrócił do funkcjonowania jako szkoła, trwało to do roku 1989.
Aktualnie dworek jest siedzibą Fundacji Piękniejszego Świata, z inicjatywy której odbywają się w Skłudzewie wystawy i warsztaty plastyczne. Dla potrzeb mieszkańców jedno pomieszczenie pałacyku zostało przekształcone na kaplicę, podlegającą łążyńskiej parafii rzymsko-katolickiej.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. Aktualnie administracyjnie wieś należy do gminy Zławieś Wielka, w powiecie toruńskim, w województwie kujawsko-pomorskim. Skłudzewo posiada status sołectwa, w obręb którego wchodzą Skłudzewo i Gierkowo.
W Sołectwie czynnie działają Koło Gospodyń Wiejskich i Ochotnicza Straż Pożarna.
Inne historyczne nazwy wsi Skłudzewo (w porządku alfabetycznym):
Hohenhausen, Kladzewo, Schlodsee, Sclosaw, Sczlodzaw, Selosaw, Sghlogzaw, Sklodzaw, Sklodzewo, Skludciewo, Skludzewo, Skłódzewo.
Skłudzewo na mapie Europy w XIX wieku
Kliknij logo mapire, aby zobaczyć mapę w powiększeniu na nowej stronie
Źródła opracowania:
strona Aktywna Wieś,
strona Gminy Zławieś Wielka,
strona Kartenmeister,
strona Polskie zabytki,
strona Lapidaria, zapomniane cmentarze Pomorza i Kujaw,
strona Słownik Historyczno-Geograficzny Ziem Polskich w Średniowieczu,
Wyznania protestanckie i sekty religijne w Polsce współczesnej; Stefan Grelewski; Lublin – Sandomierz 1937,
Skłudzewo gmina Zławieś Wielka Zespół dworsko-parkowy; Jolanta Chrostowska, Krystyna Kalinowska; Toruń 1996,
Studia z archeologii, historii i historii architektury; Olczak Jerzy, Sosnowska Alina; Toruń 2003; Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika,
Wikipedia,
oraz źródła własne.